Tijdens deze winterse omstandigheden verspreidt de schaatskoorts zich in een rap tempo door Nederland. Een eeuwenoude traditie, waar mooie herinneringen aan hangen en vele toertochten zijn geschaatst. De bekendste schaatstocht op natuurijs is de Elfstedentocht. Welke de bijnaam “De Tocht der Tochten” draagt, vanwege zijn lange afstand en heroïsche karakter. Wij zetten een aantal feitjes rondom de Elfstedentocht op een rij.
It giet oan
Of u nou in Limburg, Noord-Holland of Friesland woont, als het kwik onder nul dreigt te gaan zullen de befaamde woorden ‘it giet oan’ door menig schaatsliefhebber uitgesproken worden. Deze zin komt uit de speech van Henk Kroes bij de aankondiging van de Elfstedentocht van 1997. Als er een Elfstedentocht geschaatst kan worden, dan roept de voorzitter van ‘de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden’ dit in het Fries. Echter, is het alweer 24 jaar geleden dat de organisatie dit uitsprak. Sindsdien wordt de zin hoopvol, maar met een vraagteken gebruikt.
1909
In december 1980 maakte Pim Mulier een schaatstocht langs elf Friese steden met een afstand van bijna 200 kilometer. Pas in 1909 werd de eerste, officiële tocht gehouden. 48 fanatiekelingen stonden op 2 januari aan de start. Op de dag dat de tocht moest plaatsvinden viel plots de dooi in, waardoor maar 23 rijders de finish haalde.
Aantal tochten
De tocht is in totaal vijftien keer gereden en vooral de laatste edities waren razend populair. Waar tijdens de 10e tocht nog 2.735 schaatsers deelnamen, waren dat er tijdens de 13e tocht 16.455. De laatste Elfstedentocht werd geschaatst in 1997. Nog niet eerder zat er zo veel tijd tussen twee edities. Het eerdere record stond op 22 jaar, tussen de edities van 1963 en 1985.
1963
In de barre winter van 1963 werd op 18 januari de twaalfde Elfstedentocht gehouden. Deze tocht staat bekend om de bijzonder koude dag waarop deze gereden werd. Het vroor bij aanvang 18° Celsius. Om 9 uur liep de temperatuur op naar -4°, maar er stak een noordoostenwind op die geleidelijk in kracht toenam. De temperatuur daalde naar -6° om 11 uur tot -10° tegen middernacht. De combinatie van oostenwind, snuifsneeuw en vorst zorgde voor een zeer lage gevoelstemperatuur. Tevens had het ijs een slechte kwaliteit, met ontelbare hobbels, scheuren en spleten. In totaal stonden er 9862 schaatsers aan de start, waarvan maar 126 rijders de finish (binnen de tijd) hebben bereikt.
Koninklijk tintje met W.A. van Buren
Op 22 februari 1986 vond de veertiende Elfstedentocht plaats met een wel heel bijzondere deelnemer; toenmalig kroonprins Willem-Alexander. De 18-jarige prins start onder de naam W.A. van Buren en het was dan ook de bedoeling dat hij de tocht in anonimiteit zou afleggen. Echter, werd hij bij de vijfde stempelpost in Stavoren herkend. Onderweg had hij het zwaar en dacht hij zelfs aan opgeven. Toch heeft Van Buren doorgezet en behaalde hij om 21:45 de finish in Leeuwarden.
Wist u dat…
- Er pas vanaf 1985 een aparte vrouwen wedstrijd aan de Elfstedentocht werd toegevoegd? Maar Jikke Gaastra toch in 1912 als eerste, enige vrouw deelnam?
- Willem Augustin negen keer gestart is én acht keer de finish haalde?
In 1941 mistte Augustin op 17-jarige leeftijd de laatste trein naar Leeuwarden op de vooravond van zijn eerste tocht. Om toch te kunnen deelnemen is hij ’s nachts vanuit Amsterdam op de fiets over de Afsluitdijk naar Leeuwarden gereden. In 1947 haalde hij vanwege een kapotte schaats de finish niet. - Van alle winnaars er nog drie in leven zijn? Paping, Angenent en Van Benthem.
- Koning Willem-Alexander de tocht met een Marlboro-jas reed?
- Er een Suske en Wiske album over de Elfstedentocht geschreven is?
- Er op de Weissensee in Oostenrijk jaarlijks een alternatieve Elfstedentocht gehouden wordt?
- In 1963 voor het eerst een auto op het IJsselmeer reed tijdens de Elfstedentocht?
- In 1956 vijf man tegelijk over de finishstreep kwam rijden waardoor zij allen als winnaar uitgeroepen werden?
- De Elfstedentocht ook een fietseditie heeft van 235 kilometer?
De tocht heeft een andere start- en finishlocatie, namelijk Bolsward.